Skip to main content
© Landessammlungen NÖ, Archäologischer Park Carnuntum (Foto: N. Gail)
VergrößernPDFFeedbackPermalinkhttps://www.online.landessammlungen-noe.at/objects/1306300
Militärdiplom des Ianuarius
© Landessammlungen NÖ, Archäologischer Park Carnuntum (Foto: N. Gail)

Permalink

Militärdiplom des Ianuarius

Datierung18. Juli 139 n. Chr.
Material/TechnikBronze
Maße4,7 × 4,1 cm
InventarnummerCAR-M-2679
Beschreibung
Fragment der Tabella I, allseitig abgebrochen.

[Imp(erator) Caes(ar) divi Hadriani f(ilius) divi Traiani Parthici nep(os) divi Nervae pronep(os) T(itus) Aelius Hadrianus Antoninus Aug(ustus) Pius pontif(ex) max(imus) trib(unicia) pot(estate) II co(n)s(ul) II p(ater) p(atriae) peditibus et equitibus qui milit(averunt) in alis IV et c]oh(ortibus) VII q(uae) app(ellantur) (1) I Ulp(ia) [cont(ariorum (miliaria) et (2) - - - et (3) I Hispan(orum) Arvac]o(rum) et (4) III Aug(usta) Thr[ac(um) et (1) ? I Aelia (miliaria) sag(ittaria) et (2) ? II Alpinor(um) et (3) II]II vol(untariorum) et (4) I Thr(acum) [c(ivium) R(omanorum) et (5) ? V Call(aecorum) Lucens(ium) et (6) ? I Ulp(ia) Pan(noniorum) (miliaria) et (7) XVII]I vol(untariorum) c(ivium) R(omanorum) et sun[t in Pannonia superiore sub Ser]gio Paullo XX[V pluribusve stip(endiis) emer(itis) dimiss(is) ho]n(esta) miss(ione) quor[um nomina subscr(ipta) sunt ipsis liberis posterisq(ue) eorum civitatem dedit et conubium cum uxoribus quas tunc habuissent cum est civitas iis data aut si]q[ui caelibes essent cum iis quas postea duxi]ss(ent), dumtaxat sin[guli singulas]. A(nte) d(iem) XV K(alendas) Aug(ustas) [L(ucio) Minicio N]atale L(ucio) Claudio P[roculo] [alae I H]isp(aniorum) Arvacor(um) c[ui praeest] [ - - -]us Aemilian[us] ex decurione [- - -]io Domiti f(ilio) Ianu[ario], [- - - C]upiti fil(iae) Cupitae ux(ori), [- - -]io f(ilio) et Ianuari[o/-ae f(ilio/-ae)] [descript(um) et r]ecog(nitum) [e]x [tabula aerea quae fixa est Romae in muro post templum divi Aug(usti) ad Minervam]. (Komposittext aus Innen- und Außenseite)

»Der Imperator Caesar, Sohn des vergöttlichten Hadrian, Enkel des vergöttlichten Trajan, Sieger über die Parther, Urenkel des vergöttlichten Nerva, Titus Aelius Hadrianus Antoninus Augustus Pius (= Antoninus Pius), höchster Priester, Inhaber der Gewalt des Volkstribuns zum zweiten Mal, Konsul zum zweiten Mal, Vater des Vaterlandes, gab den Reitern und Fußsoldaten die in sechs Kavallerie- und sieben Infanterieeinheiten dienten, die genannt werden (1) (ala) I Ulp(ia) [cont(ariorum (miliaria) und (2) (ala) - - - und (3) (ala) I Hispan(orum) Arvac]o(rum) und (4) (ala) III Aug(usta) Thr[ac(um) und (1) (cohors) I Aelia (miliaria) sag(ittaria) und (2) (cohors) II Alpinor(um) und (3) (cohors) II]II vol(untariorum) und (4) (cohors) I Thr(acum) [c(ivium) R(omanorum) und (5) (cohors) V Call(aecorum) Lucens(ium) und (6) (cohors) I Ulp(ia) Pan(noniorum) (miliaria) und (7) (cohors) XVII]I vol(untariorum) c(ivium) R(omanorum), die in der Pannonia superior unter (dem Statthalter) Sergius Paullus stationiert sind, und 25 Jahre und mehr dienten, und ehrenvoll entlassen worden sind, deren Namen unten verzeichnet sind, ihnen selbst, den Kindern und deren Nachfolgern das Bürgerrecht sowie das Eherecht mit den Frauen, die sie zu der Zeit haben, als ihnen das Bürgerrecht verliehen worden ist, oder, falls sie ledig sind, mit denjenigen (Frauen), die sie später heiraten, und zwar nur jeder einzelne eine einzige. 15 Tage vor den Kalenden des August (18. Juli) unter den Konsuln Lucius Minicius Natalis und Claudius Proculus. Dem in der ala I Hisp(anorum) Arvacor(um), der vorstand -us Aemilianus, gedient habenden ehemaligen Dekurio - - - ius Ianuarius, Sohn des Domitus, und der - - - Cupita, Tochter des Cupitus, seiner Frau, und dem -ius, seinem Sohn, und Ianuarius/ia, seinem Sohn bzw. seiner Tochter. Abgeschrieben und überprüft von der Bronzetafel, die in Rom an der Mauer hinter dem Tempel des vergöttlichten Augustus bei Minerva angebracht ist.«

Ianuarius, dem dieses Militärdiplom gehörte, war decurio der ala I Hispanorum Arvacorum, einer Reitereinheit, die 139 n. Chr. weiter donauabwärts vermutlich in Celamantia/Iža-Leányvár stationiert war. Neben ihm bekamen auch seine Frau Cupita, sowie ein Sohn, von dessen Name nur mehr die Endung -ius erhalten ist, und ein weiteres Kind, das entweder Ianuarius oder Ianuaria hieß, das römische Bürgerrecht vom Kaiser Antoninus Pius verliehen. Durch Militärdiplome wie dieses werden uns die Namen der Hilfstruppen bekannt, die in einer Provinz, im vorliegenden Fall in der Pannonia superior, stationiert waren.

Mehr anzeigenWeniger anzeigen
FundortCarnuntum, Parkplatzgrabung
StandortLeihgabe, Archäologisches Museum Carnuntinum, Bad Deutsch-Altenburg